PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC THI ĐẤU HỆ THỤY SĨ

Thi đấu theo hệ Thụy Sĩ áp dụng trong trường hợp có nhiều đấu thủ  chơi với số vòng đấu hạn chế được thông báo trước (thông thường cứ 20-30 đấu thủ 7-9 vòng, 30-50 đấu 9 hay 11 vòng, nếu số lượng lớn hơn đấu 11 hay 13 vòng).

 Trong hệ Thụy Sĩ các đấu thủ không được gặp nhau hai lần và được ghép thành từng cặp có cùng chung số điểm hoặc sao cho sự chênh lệch điểm là nhỏ nhất.

Không được phép chơi ba ván liên tiếp cùng màu quân hoặc cách biệt tới ba ván cùng màu quân.

Quy tắc này có thể bị xóa bỏ ở vòng đấu cuối cùng nếu nó làm cản trở việc xếp cặp theo cùng số điểm. Nên xếp sao cho mỗi đấu thủ có số ván cầm quân Đen, và quân Trắng tương đương nhau và mầu quân thay đổi lần lượt.

- Những đấu thủ có cùng số điểm hợp thành nhóm.

- Nếu trong vòng đấu nào đó số lượng đối thủ là lẻ thì người có số cuối cùng trong nhóm điểm thấp nhất mà trước đó chưa được điểm nào do thiếu đối thủ, sẽ được một điểm không phải chơi như không có đối thủ và không tính màu quân.

- Xếp các cặp bắt đầu từ nhóm điểm cao nhất (từ trên xuống dưới)

- Nếu đấu thủ không có đối thủ cùng nhóm điểm thì xếp đấu thủ đó sang nhóm điểm lân cận, cùng áp dụng như vậy trong trường hợp trong nhóm có số đấu thủ lẻ.

- Đấu thủ bị chuyển dịch khi ghép đôi ở nhóm trên xuống sẽ ghép với nhóm điểm thấp hơn gần nhất. Khi ghép đôi từ dưới thì đối thủ đó được xếp lên nhóm cao điểm hơn gần nhất.

- Trong trường hợp có nhiều đấu thủ đánh xuống thì trong nhóm đó đầu tiên chọn cặp có điểm cao nhất, trong trường hợp bằng điểm thì có số thứ tự nhỏ nhất.

Trong trường hợp đánh lên thì chọn cặp có số điểm ít nhất, nếu bằng điểm thì chọn cặp có số thứ tự lớn nhất.

Ghi chú: Hiện nay tại các giải chính thức đều sử dụng phần mềm vi tính Hệ Thụy Sĩ 4.6, (hoặc 4.8), để xếp cặp thi đấu trên máy vi tính theo quy định của FIDE.

14.1. Thẻ theo dõi thi đấu

Ban đầu cũng tổ chức xác dịnh số thứ tự cho các đấu thủ. Số thứ tự này chỉ có nghĩa trong vòng đấu đầu số 1 gặp số 2 và số 3 gặp số 4 v.v… và số nhỏ cầm quân Trắng. Trong những vòng sau, số thứ tự không có giá trị mà các cặp sẽ gặp nhau theo kết quả bốc thăm cho từng nhóm riêng có số điểm bằng nhau. Quyền cầm quân Trắng cũng sẽ được ấn định dựa vào việc bốc thăm lựa chọn các cặp đấu thủ (sau vòng 1 thường có 3 nhóm: nhóm 1 điểm, nhóm 1/2 điểm, nhóm 0 điểm; sau vòng 2 có thể có 5 nhóm, v.v…)

Mỗi đấu thủ được Ban tổ chức thi đấu chuẩn bị sẵn cho 1 thẻ thi đấu do trọng tài theo dõi ghi sau khi bốc thăm và kết thúc trận đấu. Mẫu the như sau:

MẪU THẺ THEO DÕI THI ĐẤU

Tên đấu thủ: Nguyễn Văn Đại, Cấp: I; Số thứ tự 11

Vòng	Tên đối phương	Cấp	Số TT	Màu quân	Kết quả	Nhóm	Tổng số điểm	Ghi chú
1	Trần V Chiến	I	12	+	1	-	1
2	Hoàng Vĩ	II	35	-	1/2	-	11/2
3	Vũ Văn Xuân	II	18	-	1	-	21/2
4	Phạm Đ.Công	I	6	+	1/2		3

14.2. Chia các nhóm để bốc thăm:

Sau mỗi vòng đấu, thẻ các đấu thủ có tổng số điểm ngang nhau được xếp vào cùng một nhóm.

Trong khi bốc thăm phải chú ý để bảo đảm quyền cầm quân Trắng được công bằng.

Trong thẻ theo dõi, trọng tài sẽ ghi ký hiệu (đi xuống); trong cột “nhóm” đối với đấu thủ đó và ký hiệu (đi lên) cho đối phương của anh ta. Nếu trong nhóm này số đấu thủ là chẵn, thì sau đó lại xảy ra trường hợp một đấu thủ không có cặp và do đó lại tìm đối phương cho đấu thủ này ở nhóm dưới nữa.

14.4. Những vấn đề cần lưu ý:

14.4.1. Hai đấu thủ chỉ được quyền gặp nhau 1 lần trong suốt hệ thi đấu. nếu khi bốc thăm xẩy ra trường hợp hai đấu thủ gặp nhau lần nữa, thì kết quả này coi như không có giá trị và bốc thăm lại để chọn đối thủ khác, nếu cần có thể thay đổi cả kết quả bốc thăm ở các cặp trước, nhất thiết không được để hai đấu thủ gặp lại lần thứ hai.

14.4.2. Mỗi đấu thủ không được chơi quá 2 ván với cùng một màu quân và tránh tình trạng số lần giữ quân Trắng và quân Đen của một đấu thủ quá chênh lệch (lớn quá 1 ván khi số vòng đấu lẻ, qúa 2 ván khi số vòng đấu chẵn).

14.4.3. Có trường hợp một số đấu thủ không có đối phương ở cùng nhóm hoặc ở cả nhóm dưới (vì lý do màu quân). Trường hợp này phải tìm cho đấu thủ một đối thủ ở nhóm trên và như vậy tức là phải thay đổi cả kết quả  bốc thăm ở nhóm trên này.

14.4.4. Nếu có điều kiện nên tránh tình trạng một đấu thủ “đi lên” hoặc “đi xuống” hai lần liền. Nhưng một đấu thủ có lần “đi lên”, lại có lần “đi xuống” rồi thì có thể coi như đấu thủ đó chưa “đi lên” và “đi xuống”

Dễ dàng nhận thấy rằng việc bốc thăm chọn cặp đấu thủ trong hệ Thụy Sĩ đòi hỏi trọng tài phải nhậy bén khéo léo, cân nhắc và suy nghĩ kỹ càng. Kết quả bốc thăm thường được tiến hành ngay sau một vòng đấu và được công bố cho đấu thủ biết trước để chuẩn bị cho vòng đấu sau. Hội đồng trọng tài có trách nhiệm xử lý mọi khiếu nại về kết quả bốc thăm. Sau khi việc bốc thăm hoàn thành, mọi khiếu nại được giải quyết, kết quả bốc thăm có hiệu lực và các đấu thủ có trách nhiệm thi hành.

14.5. Phân bố kết quả:

Sau khi vòng đấu kết thúc, các đấu thủ được xếp hạng theo tổng số điểm thu được.

Trong trường hợp nhiều đấu thủ bằng điểm nhau (điều này rất dễ xảy ra),  Để xác định thứ hạng cho các đấu thủ này, người ta quy ước tính hệ số Búcgôn cho các đối thủ đó. Hệ số Búcgôn được tính bằng cách cộng số điểm thu được của tất cả các đối phương đã gặp của một đấu thủ. Giữa 2 hay nhiều đấu thủ bằng điểm nhau, ai có hệ số lớn hơn sẽ được xếp hạng trên.

Riêng trong trường hợp khi tính hệ số Búcgôn mà có một đấu thủ bỏ cuộc giữa chừng, thì điểm của đấu thủ này được xác định bằng cách lấy trung bình cộng của số điểm thu được của các đấu thủ cùng nhóm với đấu thủ trước khi bỏ cuộc. Trong hệ Thụy Sĩ nếu số đấu thủ lẻ, thì đấu thủ nào được nghỉ sẽ tính hệ số của ván đó bằng số điểm của người xếp cuối cùng giải.

Trong trường hợp 2 hay nhiều đấu thủ có hệ số Bécgơ bằng nhau, thì người ta xét xem đấu thủ nào có nhiều ván thắng hơn hoặc có số ván thắng bằng quân Đen nhiều hơn sẽ cho xếp hạng trên, điều này nhằm động viên các trận đấu thêm tích cực.

Cuối cùng nếu cả hai chỉ số trên đều bằng nhau thì người ta tính đến ván cờ giữa các đấu thủ bằng điểm. Đấu  thủ nào thắng trong ván đó sẽ được xếp hạng trên.

Hiếm có trường hợp các chỉ tiêu nêu trên của các đấu thủ bằng điểm nhau hoàn toàn ngang nhau, nhưng nếu điểm này xảy ra thì phải dùng biện pháp bốc thăm để phân tích thứ hạng.

Một điểm cần lưu ý là khi vận dụng hệ thi đấu này các ván cờ phải được kết thúc trong một buổi chứ không tổ chức hoãn đấu.